اخبار

خلاصه گزارش ایمنی یاتا در سال 2024

درسال 2024، صنعت هوانوردی با موفقیت ۵ میلیارد مسافررادرسراسرجهان دربیش از ۴۰ میلیون پروازجابه‌جاکرد.

هوانوردی تجاری همچنان یکی ازایمن‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود. این امرباروند طولانی ‌مدتی که کاهش چشمگیری در نرخ حوادث نشان می‌دهد، اثبات شده است؛ به ‌طوری‌ که این نرخ از 3.72 حادثه به ازای هریک میلیون پروازدرسال 2005 به 1.13 حادثه به ازای هریک میلیون پرواز در سال 2024 کاهش یافته است. این کاهش درنرخ حوادث، نتیجه تعهد مستمرصنعت به ایمنی است که با بهره‌ گیری ازبهبودهایی درحوزه‌هایی همچون مدیریت ایمنی، فناوری، آموزش وفرهنگ ایمنی و

رعایت تداوم صلاحیت پروازی در تعمیرات هواپیما،  خطروقوع حوادث آینده راکاهش داده است.

اگرچه تعداد حوادث درسال 2024 افزایش یافت، اما مهم است که ازنتیجه ‌گیری ‌های آماری نادرست براساس رویدادهای خطای فردی خودداری شود، زیراهوانوردی همچنان یکی ازایمن‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل است. برای ارزیابی عملکرد ایمنی درطول زمان، صنعت ازمیانگین پنج‌ ساله تصادفات استفاده می‌کند که در دو دهه گذشته کاهش پایداری را نشان داده است.

درحالی‌ که رویدادهای پرمخاطب — مانند حادثه‌ی شرکت هواپیمایی ججوایردرکره جنوبی وسقوط هواپیمای هواپیمایی آذربایجان درقزاقستان—توجه جهانی رابه خودجلب کرده‌اند، این رویدادها درصنعتی که میلیون‌ها مسافرروزانه باایمنی سفرمی‌کنند، موارداستثنایی محسوب می‌شوند. این وقایع تعهد تزلزل ‌ناپذیر بخش هوانوردی به ایمنی راتقویت کرده ونشان می‌دهند که شرکت‌های هواپیمایی به ‌طورمداوم تدابیرایمنی را از طریق نوآوری ونظارت دقیق بهبود می‌بخشند.

یکی ازعوامل حیاتی درارتقای ایمنی هوانوردی، تحقیق جامع وبه ‌موقع درباره‌ی سوانح هوایی وانتشار گزارش‌های نهایی آن‌ها است. این گزارش‌ها برای شناسایی علل حوادث ضروری هستند و به صنعت اجازه می‌دهند تا خطر وقوع حوادث مشابه را به حداقل رسانده یا به ‌طورکامل از بین ببرند.

عدم انتشار گزارش‌های جامع وبه‌ موقع از سوانح هوایی باعث می‌شود که شرکتهای هواپیمایی، مراکز تعمیر ونگهداری (MRO)، تولیدکنندگان تجهیزات، نهادهای نظارتی، ارائه‌دهندگان زیرساخت وسایرذینفعان به اطلاعات حیاتی که می‌تواند ایمنی هوانوردی راافزایش دهد، دسترسی نداشته باشند.

با وجود اینکه تعهدات کشورها براساس کنوانسیون شیکاگو و مسئولیت‌های تعریف‌ شده درضمیمه ۱۳ ایکائو ((ICAO Annex 13 به ‌وضوح مشخص شده است، بسیاری ازتحقیقات مربوط به سوانح هوایی همچنان ناتمام باقی می‌مانند یا گزارش‌های نهایی آن‌ها طبق زمان‌بندی‌های تعیین ‌شده درضمیمه ۱۳ منتشرنمی‌شوند. یاتا (IATA )همچنان به همکاری نزدیک با ایکائوICAO) )،کشورها وسایر ذینفعان ادامه می‌دهد تا از رعایت تعهدات ضمیمه ۱۳ اطمینان حاصل کند و این حلقه‌ی حیاتی درزنجیره ایمنی را به ‌طورکامل توسط جامعه بین‌المللی رعایت کند.

حوادث مهم درسال  2024

ژانویه: یک  هواپیمای ایرباسA350-900   درفرودگاه، با یک هواپیمای گارد ساحلی ژاپن برخورد کرد که طبق طبقه‌بندی کارگروه

 ACTF(Accidint Classification Task Force)  به ‌عنوان آسیب باند فرودگاه درنظرگرفته شد. دراین حادثه، تمامی مسافران ایرباس

 A350-900  سالم ماندند، اما پنج نفرازسرنشینان هواپیمای گارد ساحلی جان باختند.

ژانویه: یک بوئینگMAX    9-737 دچار جدایی بخشی از بدنه درهنگام اوج‌گیری ازفرودگاه پورتلند شد. تمامی ۱۷۷ مسافر این پرواز در فرود اضطراری نجات یافتند.

مارس: یک Dash 8-300 درحین پروازبرفراز پارک ملی نایروبی بایک سسنا M172   برخورد کرد.

درحالی ‌که تمامی مسافرانDash 8-300  نجات یافتند، دوسرنشین سسنا جان خود را از دست دادند.

می: یک هواپیمای بوئینگ 300-777 دراثرتلاطم شدید جوی دچار حادثه شد که منجر به یک مورد فوتی شد.

آگوست: سقوط یکATR-72  دربرزیل که دراثراز دست دادن کنترل پروازرخداد داد، باعث جانباختن ۶۲ مسافروخدمه شد.

رویدادهای دیگرکه درمعیارهای  طبقه‌بندی یاتا قرارنمی‌گیرند، اماهمچنان مهم هستند:

جولای: سقوط یکCRJ-200  هنگام برخاستن از فرودگاهی در نپال که ۱۸ کشته برجای گذاشت.

اکتبر: سقوط یک  IL-76  درسودان  که ۵ نفرجان خود را از دست  دادند.

دسامبر: سقوط یکERJ-190  در قزاقستان که  ۳۸ کشته داشت.

حوادث قزاقستان وسودان، به‌عنوان حملات عمدی علیه هواپیماها درنظر گرفته شده‌اند و توسط ACTF  طبقه‌بندی شده‌اند. ازآنجایی ‌که این رویدادها عمدتاً مربوط به امنیت هستند، معمولاً از گزارش سالانه ایمنی یاتا حذف می‌شوند.

 بااین‌حال،ACTF  درحال بررسی نحوه‌ی بهترین برخورد بااین نوع حوادث درگزارش‌های آینده است.

این رویدادها نشان‌دهنده‌ی خطرات مرتبط با پروازهای غیرنظامی در نزدیکی مناطق درگیری هستند. چنین مناطق، خطرات قابل ‌توجهی برای ترافیک غیرنظامی ایجاد می‌کنند که باید از طریق ارزیابی‌های مستمر و به ‌روزرسانی مکرر ریسک ایمنی مدیریت شوند.

عملکردایمنی درسال2024 :

درمجموع، ۴۶ حادثه مطابق با معیارهای طبقه‌بندی یاتا (ACTF)  ثبت شد که ۹٪ افزایش نسبت به سال 2023  رانشان می‌دهد.

درسال 2024 ، هفت حادثه مرگبار رخداد که ۲۴۴ کشته درهواپیما و ۷ مورد فوتی دیگر به دنبال داشت. این آمار در مقایسه

با ۷۲ کشته در سال 2023، افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد.

نرخ ریسک مرگ و میر 0.03 درسال 2023 به 0.06 درسال 2024 افزایش یافت.

 با این حال، روند کلی نشان‌دهنده‌ی کاهش چشمگیر نرخ مرگ‌ ومیر از  0.69 درسال 2005 به 0.06 در 2024  است. به‌عبارت‌

دیگر، به‌طورمتوسط، یک مسافرباید ۴۹,۲۴۶ سال پرواز کند تا یک حادثه‌ی ۱۰۰٪ مرگبار را تجربه کند.

آمار نرخ حوادث بر اساس مناطق تقسیم بندی شده یاتا:

بسیار قابل توجه میباشد که بخاطر محدودیت شواهد و داده ها از کشورهای مشترک المنافع  (CIS) ، نرخ حوادث به ازای هریک میلیون پرواز در سال 2024 صفر گزارش شده است.

دردوناحیه ذیل بهبود نسبت به سال 2023 مشاهده میشود:

نرخ حوادث درازای هر یک میلیون پرواز در ایرلاینهای خاورمیانه وشمال آفریقا (MENA)  از 1.12 در سال 2023 به 1.08 در سال 2024 کاهش داشته است.نرخ ریسک سوانح منجر به مرگ ومیر همچنان از سال 2019 در این منطقه صفر میباشد.

نرخ حوادث در ایرلانهای آمریکای شمالی (NAM) نیز به ازای هریک میلیون پرواز کاهش رانشان میدهد و از 1.53 در سال 2023 به 1.2 درسال 2024 نزولی بوده است همچنین در این منطقه هم مانند منطقه (MENA) خاورمیانه وشمال آفریقا نرخ ریسک سوانج منجر به مرگ ومیر صفر میباشد البته از سال 2020

بالاترین نرخ حوادث متعلق به آفریقا  (AFI) (9.54 حادثه به ازای هریک میلیون پرواز) بود که نسبت به 8.36 درسال 2023 افزایش یافت.

دومین منطقه با بیشترین نرخ حوادث، آمریکای لاتین وکارائیب LATAM/CAR) ) با 1.77 حادثه بود که از 0.73 درسال 2023 افزایش داشته است.

درمنطقه‌ی اروپا(EUR)  ، نرخ حادثه از 0.95 در 2023 به 1.02 در 2024 افزایش یافت.

در منطقه شمال آسیا (NASIA) شاهد رشد نرخ حوادث به ازای هر یک میلیون پرواز هستیم بصورتی که از عدد صفر در سال 2023 به 0.16 درسال 2024 افزایش داشته است، بالاتر از میانگین نرخ حوادث 5 ساله معادل 0.13 بوده است.

درمنطقه آسیا پاسیفیک (ASPAC) نیز شاهد رشد نرخ حوادث از 0.92 در سال 2023 به 1.04 در سال 2024 بودیم که این نرخ همچنان از نرخ میانگین 5 ساله کمتر است که معادل 1.1 بوده است.

بیشترین عوامل مؤثر در سوانح 2024 شامل خطای خلبان، شرایط جوی نامساعد، نقص فنی هواپیما وعدم رعایت رویه‌های استانداردعملیاتی (SOP) بودند.

در پایان، اعضای ACTF با استفاده از چارچوب مدیریت تهدید و خطا (TEM) عواملی را که منجر به حوادث می شوند طبقه بندی می کنند. در تجزیه و تحلیل TEM، رایج‌ترین عوامل مؤثر در سوانح سال 2024 شامل وضعیت‌های هواپیمای ناخواسته، شرایط پنهان، خطاهای خدمه پرواز، تهدیدات محیطی و مربوط به خطوط هوایی و همچنین اثربخشی اقدامات متقابل عبارت بودند از:

کنترل ناگهانی هواپیما(Abrupt Aircraft Control)  یکی از عوامل مؤثر در 26 درصد از سوانح سال 2024 بود.

ادامه فرود پس از رویکرد ناپایدار(Unstable Approch) در 26 درصد از تصادفات ذکر شده است.

نقص طراحی وساخت (Aircraft Malfunction) در 23 درصد از تصادفات ذکر شده است.

خطاهای فردی و کنترل پرواز (Manual Handling and Flight Control Errors)عاملی موثر در 39 درصد از تصادفات در سال 2024 بوده است.

عدم انطباق با رویه های عملیاتی استاندارد (SOP) در 35 درصد از تصادفات ذکر شده است.

واکنش خدمه در مواقع مخاطرات (Crew Response and Situational Awarness)عاملی مؤثر در 37 درصد از تصادفات بود.

نقص عملکرد هواپیما یکی از عوامل موثر در 22 درصد از سوانح بوده است.

آب و هوای نامناسب (Adverse Weather)عاملی در 22 درصد از تصادفات با شرایط مربوط به باد / برش باد / باد تند و رعد و برق بوده است.

عملیات پرواز: (SOP و چک و همچنین آموزش) در 28 درصد از تصادفات ذکر شده است.

سیستم مدیریت ایمنی  System)   (Inadequate Safety Management نامناسب در 13 درصد از تصادفات ذکر شده است.

مدیریت مسیر پرواز هواپیما(Aeroplane Flight Path Management) ، در 37 درصد از تصادفات ذکر شده است

آگاهی از وضعیت SITIUATION AWARNESS(SA) و مدیریت اطلاعات MANAGEMENT OF INFORMATION(MOI) از عوامل مؤثر در 35 درصد از تصادفات بودند و پس از آن مدیریت مسیر پرواز هواپیما قرار گرفتند.

برگردان از محمد شالفروش

 کارشناس مهندسی وتعمیرات هواپیما